Kỹ năng: Giải quyết mẫu thuẫn với bạn trong quá trình tham gia hoạt động nhóm lứa tuổi trung học cơ sở

Mâu thuẫn/bất đồng/xung đột trong mối quan hện với bạn bè là vấn đề khó tránh khỏi và nảy sinh trong quá trình tham gia các hoạt động xã hội giữa các cá nhân. Mâu thuẫn là sự khác biệt hoặc đối lập về quan điểm lợi ích, trong quá trình chơi, làm việc của các cá nhân hoặc nhóm người tập thể. Mâu thuẫn được biểu hiện bên ngoài bằng những cảm xúc, tình cảm với những cung bậc khác nhau tùy theo mức độ khác biệt.

Mâu thuẫn trong lứa tuổi trung học cơ sở xảy ra thường xuyên hơn bởi đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, cái tôi được đề cao, đối nghịch với khả năng nhận diện, kiểm soát và giải quyết tình huống phù hợp với bạn bè. Đôi khi những mẫu thuẫn quá lớn có thể khiến xuất hiện xung đột giữa các cá nhận trong trong quá trình tham gia các hoạt động chơi.

Giải quyết xung đột không phải là việc đơn giản, điều quan trọng là bạn nên tạo điều kiện thuận lợi để trao đổi, thảo luận, cùng tìm ra giải pháp cho vấn đề vì xung đột là một phần trong cuộc sống thường ngày của chúng ta.

Dưới đây là một số chiến lược giải quyết mâu thuẫn giữa các cá nhân với nhau trong quá trình tham gia các hoạt động nhóm của học viên tham gia lớp kỹ năng xã hội tại trung tâm Hừng Đông.

1. Xác định vấn đề

Phân tích xung đột để làm rõ vấn đề then chốt hay nhiều vấn đề hiện hữu. Sẽ giúp bạn phát hiện ra một hoặc hai điểm then chốt dẫn đến xung đột để giúp bạn tập trung vào vai trò của mình, và bày tỏ mối bận tâm rõ ràng hơn.

Liệt kê danh sách các vấn đề bạn nhận ra trong quá trình suy ngẫm và tạo ghi chú các mục có điểm chung hay có mối liên kết với nhau. Nếu không thể nhìn ra vấn đề cốt lõi, những điểm trùng lặp sẽ giúp bạn xác định ra nó ngay lập tức.

2. Xác định các bên tham gia

Một điều quan trọng khác là đảm bảo xác định những cá nhân liên quan đến xung đột. Tự hỏi bản thân ai là người khiến bạn nổi giận và/ hoặc thất vọng và bạn đã thể hiện sự tức giận hay thất vọng đó trước mặt người đó hay là một ai khác? Biết được đối tượng mình cần nói chuyện cũng quan trọng không kém so với việc biết rõ điều mình nên nói là gì để giải quyết xung đột hiệu quả.

3. Bày tỏ điều băn khoăn trong lòng

Hãy để đối phương biết bạn cảm thấy thế nào, vấn đề cụ thể là gì và nó có tác động gì đến bạn. Điều này giúp bạn kiểm soát cuộc trò chuyện dựa trên nhu cầu và cảm xúc của mình thay vì phải nói những lời gây hấn tác động đến con người và hành vi của đối phương.

Sử dụng câu bắt đầu với "Tôi", như "Tôi cảm thấy…", "Tôi nghĩ…", "Khi bạn (mô tả có chủ đích về vấn đề), tôi thấy…", "Tôi muốn (điều bạn muốn đối phương sẽ làm trong tương lai để ngăn chặn tình trạng không mong muốn)…". Ví dụ, "Tôi thấy chúng ta chưa dành đủ thời gian cho nhau". Câu này có hiệu quả tốt hơn là câu "Bạn lúc nào cũng không quan tâm tôi."

Cố gắng dùng từ ngữ có màu sắc trung lập hoặc sử dụng ngôn từ có chủ đích phù hợp với vị trí của bạn để không khí buổi nói chuyện bớt nặng nề.

Hãy thật chi tiết, cụ thể. Đưa ra 2 hay 3 tình huống cụ thể để giải thích cho quan điểm, điều bạn muốn đối phương hiểu. Ví dụ, nếu bạn thấy bạn bè không còn quan tâm đến mình, hãy đưa ra dẫn chứng như "Mình thấy rất buồn khi bạn rời khỏi tiệc sinh nhật của mình sớm để đi chơi cùng những người bạn khác thay vì dành thêm thời gian cùng mình".

4. Hãy là người nghe chủ động

Nghe chủ động là một trong những công cụ hiệu quả nhất mà bạn nên nắm vững. Duy trì sự kiên định (nhưng tránh thể hiện ánh mắt hung dữ).

Tránh ngôn ngữ cơ thể thể hiện sự dò xét hay tức giận như đảo mắt láo liên, khoanh tay, ngồi bắt chéo chân hay cười nhếch mép để tránh gây thêm sự khó chịu và căng thẳng trong  khi giải quyết.

Cho đối phương thời gian và không gian thích hợp để nói chuyện. Tránh cắt lời lúc họ đang nói; thay vào đó, giữ lại những lời nhận xét hay các câu hỏi phát sinh cho đến sau khi đối phương nói xong những điều họ muốn.

Động viên đối phương bằng hành động và nhận xét có thiện ý. Ví dụ, một cái gật đầu nhẹ nhàng hoặc nói: “Tôi hiểu được điều này gây khó chịu thế nào”. Một tiếng ‘ừm” đơn giản cũng giúp đối phương hiểu được bạn đang ở bên cạnh họ. Lời nói và cử chỉ như thế thể hiện bạn hiểu được sự việc và khuyến khích cuộc trò chuyện tiếp tục.

5. Suy ngẫm

Suy nghĩ về những hành động và lời nói của bản thân liệu đã phù hợp chưa. Chúng ta đã làm gì để dẫn đến cuộc mâu thuẫn này.

6. Cùng nhau hóa giải xung đột

Hợp tác được coi là một biện pháp để hóa giải xung đột. Hãy ngừng trách móc đối phương và chịu trách nhiệm về những việc bản thân đã góp phần gây ra mâu thuẫn.

Hai bên cần quên đi những gì đã xảy ra trong quá khứ, chỉ cần tập trung tìm cách xoa dịu và cải thiện tình hình cho hiện tại và tương lai.

7. Chấp nhận ý kiến trái ngược, bất đồng

Mỗi người có quan điểm khác nhau và hiếm khi hai bên có thể đồng ý hoàn toàn cho một vấn đề, không nên cố gắng phân tích xem ai đúng ai sai. Chứng minh bạn đúng không thực sự quan trọng và cũng không giúp giải quyết vấn đề.

8. Biết khi nào nên nhượng bộ.

Hãy tự hỏi: Liệu vấn đề có thật sự quan trọng? Nếu đối phương kiên quyết không nhượng bộ và bạn nhận thấy điều này quan trọng với họ hơn là bản thân bạn, có thể đây là lúc bạn nên nhượng bộ và kết thúc xung đột.

9. Duy trì bảo mật

Giữ cho cuộc thảo luận về mâu thuẫn là bí mật giữa hai người. Bạn chỉ nên giải quyết vấn đề trực tiếp với đối phương. Tránh kể cho những người không liên quan để câu chuyện không bị phức tạp hóa.

10. Tha thứ

Nếu bạn và đối phương đều có lỗi, hãy tìm ra những điểm cho phép mình bỏ qua cho đối phương. Đây là lối cư xử rất chính chắn, và là cách dễ nhất để hai bên có thể giải hòa.

Nếu bạn có thể tha thứ cho người đã thực sự khiến bạn đau lòng, tức giận,…hãy tự hào về bản thân vì đã có thể tha thứ và bỏ qua xung đột.

11. Nhờ đến sự giúp đỡ của bên thứ ba hay người ngoài cuộc.

Nếu bạn thấy bạn không còn cách nào khác và đang khiến tình hình ngày càng tệ thêm bạn có thể nhờ đến một thầy cô, bố mẹ hay một người bạn thân là bạn chung của hai người để giải quyết mối bất hòa.

Người ngoài cuộc sẽ có góc nhìn tốt hơn về tình huống trong khi những người trong cuộc lại có nhiều cảm xúc ngăn họ không thể suy nghĩ mọi chuyện rõ ràng.

Tác giả tổng hợp chia sẻ: Nguyễn Khánh Huyền

Giáo viên lớp kỹ năng xã hội 1B, Trung tâm Hừng Đông